Άρθρο του κ. Χαράλαμπου Παπώτη Σμηναγού (Ι) ε.α./Ιπταμένου & Εκπαιδευτού Πολιτικής Αεροπορίας .
Το Mirage 2000 είναι μονοθέσιο, μονοκινητήριο, δελταπτέρυγο μαχητικό αεροσκάφος, πολλαπλού ρόλου και γαλλικής κατασκευής. Η πρώτη του πτήση έλαβε χώρα το 1978, ενώ εισήλθε σε υπηρεσία από τη γαλλική πολεμική αεροπορία το 1984. Σύμφωνα με τη Dassault Aviation, κατασκευάστρια εταιρεία του μαχητικού, συνολικά παρήγαγε 600 αεροσκάφη του τύπου και σε διάφορες εκδόσεις, ενώ το 50% αυτών, αφορούσαν πελάτες 8 άλλων χωρών, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.
Η ιστορία του γαλλικού μαχητικού στη χώρα μας ξεκινάει τη δεκαετία του 80’, με την περίφημη ΄΄Αγορά του αιώνα, η οποία αφορούσε 40 αμερικανικά αεροσκάφη F-16 και 40 Mirage 2000, η ένταξη των οποίων ξεκίνησε το 1988 και ολοκληρώθηκε το 1992, εξοπλίζοντας δύο Πολεμικές Μοίρες, την 331Μ και 332Μ στην 114 Πτέρυγα Μάχης, με 36 μονοθέσια και 4 διθέσια αεροσκάφη. Οι δύο αυτές Μοίρες επιφορτίστηκαν με κύριο ρόλο την αναχαίτιση, φέροντας πυραύλους αέρος-αέρος S-530 και Magic 2, ενώ η 331Μ παρέλαβε και τους πανίσχυρους πυραύλους αέρος-επιφανείας AM39 Exocet, δίνοντας τη μοναδική δυνατότητα στην Πολεμική Αεροπορία να εκτελεί αποστολές εναντίον πλοίων.
Αντιπλοικός πύραυλος ΑΜ-39 Exocet σε αεροσκάφος Mirage-2000EGM της Πολεμικής Αεροπορίας (πηγή Ιστοσελίδα Hellas Jurnal – πατήστε εδώ)
Το 2009 ολοκληρώθηκε ο εκσυγχρονισμός 10 υπαρχόντων αεροσκαφών της προηγούμενης παρτίδας απο την ΕΑΒ, καθώς και η παράδοση 15 νέων μαχητικών, στην αναβαθμισμένη έκδοση Mirage 2000-5, απόφαση που ελήφθη τη δεκαετία του 90’, με αποτέλεσμα η 331Μ να έχει στη διάθεσή της 25 υπερσύγχρονα για την εποχή μαχητικά, 5 διθέσια και 20 μονοθέσια, συνεχίζοντας τον κύριο ρόλο της αναχαίτισης, έχοντας όμως στο οπλοστάσιό της, τους πυραύλους αέρος-αέρος MICA EM/IR, ένα όπλο, που σε συνδυασμό με τις αναβαθμισμένες ικανότητες του -5, εξασφάλιζε αεροπορική υπεροχή στο θέατρο των επιχειρήσεων. Οι πύραυλοι Exocet, συνέχιζαν να υπηρετούν στην 332Μ πλέον και μέχρι τη προσωρινή διακοπή λειτουργίας της το 2022, δίνοντάς της δευτερεύον ρόλο τις αποστολές εναντίον στόχων επιφανείας. Ορόσημο για την 331Μ και κατ’ επέκταση για την Πολεμική Αεροπορία αποτελεί η μετέπειτα παραλαβή του πυραύλου SCALP, με αποτέλεσμα αυτή να αποκτήσει για πρώτη φορά, όπως και με τους Exocet στο παρελθόν, την ικανότητα ανάληψης αποστολών Long Range Attack, εναντίον στρατηγικών στόχων, γεγονός που είχε προκαλέσει πολλές αντιδράσεις από τους γείτονες, λειτουργώντας αποτρεπτικά, σε μία περίοδο τεταμένη.
Για την εκμετάλλευση του συγκεκριμένου όπλου, απαίτηθηκε η αναβάθμιση του λογισμικού του αεροσκάφους, μία αναβάθμιση που επιπλέον προσέδωσε την ικανότητα επιχείρησης του μαχητικού σε περιβάλλον δικτύων, κάνοντας χρήση ενός τερματικού, με συγκεκριμένο πρωτόκολλο, βελτιώνοντας επιπλέον την αποτελεσματικότητα αλλά και επιβιωσιμότητα του χειριστή.
Δυστυχώς, η οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας σε συνδυασμό με λανθασμένες αποφάσεις, ως αποτέλεσμα στερεοτύπων του μακρινού και κοντινού παρελθόντως, οδήγησαν το γαλλικό μαχητικό στην επιχειρησιακή του απαξία, με διαθεσιμότητες ντροπιαστικά χαμηλές για το ρόλο και την προσφορά του. Με τη σταδιακή βελτίωση των δημοσιονομικών της χώρας, η Πολεμική Αεροπορία βρέθηκε στο επίκεντρο των αποφάσεων. Η έλευση των Rafale σε συνδυασμό με τους πολυσυζητημένους πυραύλους Meteor καθώς και η αναβάθμιση του στόλου των F-16 στην πιο σύγχρονη έκδοση, ήταν αναμφισβήτητα καθοριστικές για το μέλλον του όπλου. Στα πλαίσια του συνολικού εξορθολογισμού και υλοποίησης του σχεδίου του ΥΠΑΜ για οροφή 200 σύγχρονων μαχητικών και σύμφωνα με δηλώσεις του κυρίου Υπουργού, έγινε αναφορά για απόσυρση των αεροσκαφών F-4, πώληση των F-16 Blk30, αλλά και των νεότερων Mirage 2000-5, στοχεύοντας στον περιορισμό της πολυτυπίας και άρα, κόστους. Χωρίς καμία διάθεση αμφισβήτησης ως προς το κίνητρο αυτής της απόφασης, παραθέτουμε κάποιες σκέψεις και προβληματισμούς σχετικά με το γαλλικό μαχητικό.
Πρώτον, οφείλουμε να προσεγγίσουμε το θέμα με ρεαλισμό, λαμβάνοντας υπόψιν πως η κατασκευάστρια εταιρεία (Dassault Aviation), έχει σταματήσει την παραγωγή και περαιτέρω
εξέλιξη αυτού του τύπου, καθώς το Rafale βρίσκεται στο επίκεντρο και φυσικά αποτελεί το μέλλον στο σύγχρονο θέατρο επιχειρήσεων, με τη συνεχή αναβάθμισή του. Άρα, γίνεται αντιληπτό πως οποιαδήποτε πρόταση για εκσυγχρονισμό αντίστοιχο με το F-16, πέφτει στο κενό και ανήκει στο παρελθόν. Το γεγονός όμως πως η γαλλική πολεμική αεροπορία εξακολουθεί να εκμεταλλεύεται το Mirage2000D, σε αποστολές Air to Ground, με ορίζοντα απόσυρσής του το 2030, αποδεικνύει προφανώς την ανθεκτικότητα του δελταπτέρυγου αεροσκάφους. Και μην ξεχνάμε πως η γαλλική έκδοση αν και σαφώς παλαιότερη της ελληνικής, στην ιστορία της έχει εκτελέσει πολλαπλές πραγματικές αποστολές. Πρόσφατα, δημοσιεύτηκαν άρθρα σχετικά με μια περιορισμένης έκτασης αναβάθμιση στο στόλο των 50 περίπου 2000D, δικαιολογώντας και τους δικές μας σκέψεις, αναγνωρίζοντας φυσικά και τον καθοριστικό παράγοντα του κόστους.
Το ελληνικό Mirage2000-5, καθώς και το 2000-9 των ΗΑΕ, αποτελούν τις πιο σύγχρονες εκδόσεις του μαχητικού από κατασκευής του. Αποτελούν μία ολοκληρωμένη πλατφόρμα, με ικανότατο Radar, σύστημα αυτοπροστασίας και όπλα που κάνουν τη διαφορά. Σε ότι αφορά το δικό μας -5 και όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, έχει την ικανότητα επιχειρήσεων σε δικτυοκεντρικό
περιβάλλον, όχι όμως χρήσης του Link-16, όπως τα Rafale, F-16V, AEW αεροσκάφη, Κέντρα Ελέγχου Περιοχής, αντιαεροπορικά και οι σύγχρονες φρεγάτες και όπως απαιτεί το σύγχρονο θέατρο επιχειρήσεων. Η απόκτήσή του ή η ολοκληρωμένη εκμετάλλευση του υπάρχοντος τερματικού, θα προσδώσει αυξημένες ικανότητες ανταλλαγής δεδομένων σε πραγματικό χρόνο, με όλα τα σύγχρονα μέσα που θα διαθέτουν οι ένοπλες δυνάμεις, αποφεύγοντας τις αυτόνομες αποστολές. Η έλευση των Rafale, είχε σαν αποτέλεσμα την αύξηση ικανότητας εκμετάλλευσης των πυραύλων SCALP, οπότε μία περαιτέρω ενίσχυση με επιπλέον πυραύλους και τους φορείς τους, θα αύξανε την ικανότητα κρούσης. Ακολουθώντας το παράδειγμα της Γαλλίας, τα μαχητικά και των δύο τύπων που διαθέτει η αεροπορία, μπορούν να αποκτήσουν επιπλέον ικανότητες αποστολών αέρος-εδάφους, χρησιμοποιώντας laser guided βόμβες, ατρακτίδια στοχοποίησης κτλ. Αξίζει να σημειωθεί πως και οι πύραυλοι MICA IR είναι συμβατοί για στοχοποίηση από την κάσκα, όπως και ο συνδυασμός F-16-JHMCS, αυξάνοντας την επιβιωσιμότητα των πληρωμάτων, κάτι όμως που δεν επιλέχθηκε. Η ασφάλεια επικοινωνιών αποτελεί ένα θέμα στο οποίο επίσης επενδύουν οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις. Από την αρχή της παράδοσής του, το -5 είχε την ικανότητα κρυπτογράφησης των επικοινωνίων με τα πλέον σύγχρονα μέσα (Cryptocomputer), τα οποία όμως ποτέ δεν αποκτήθηκαν. Τέλος, το ανθρώπινο δυναμικό, πάντα ήταν αυτό που έκανε τη διαφορά σε όλα τα σώματα. Η εκπαίδευση λοιπόν όλων των πληρωμάτων σε αποστολές Air refueling, σε συνεργασία με χώρες που διαθέτουν ιπτάμενα τάνκερ και έως ότου αποκτηθούν και από τη χώρα μας, λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής ισχύος, καθώς δε φτάνει μόνο να έχουμε τα μέσα, αλλά και το κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό, στο σύνολό του, για εκτέλεση πολύωρων αποστολών και μακρυά από τις βάσεις, αν αυτό απαιτηθεί. Επιπλέον, η συμπερίληψη συστημάτων αξιολόγησης βολών όλων των τύπων βλημάτων, ενισχύει σίγουρα το ρεαλιστικό της εκπαίδευσης των πληρωμάτων.
Στο παρελθόν υιοθετήθηκε μία πολιτική ‘’αριθμών’’, γεγονός που οδήγησε στην παραγγελία πολλών αεροσκαφών διαφόρων τύπων, όχι όμως και ολοκληρωμένων πλατφορμών, περιορίζοντας τις ικανότητες, αλλά και την επιβιωσιμότητα, κάτι το οποίο σε ένα μεγάλο βαθμό εξισορροπήθηκε με τη σκληρή εκπαίδευση και το υψηλότατο IQ του Έλληνα αεροπόρου. Όμως, ένα αεροσκάφος 4ης ή 5ης γενιάς, είναι τόσο ικανό, όσο τα όπλα που φέρει. Τα σύγχρονα συστήματά του από μόνα τους δεν είναι αρκετά. Από την άλλη, επιχειρησιακά είναι προτιμότερος ο μικρότερος αριθμός μαχητικών, διαθέτοντας όλα τα όπλα και τα συστήματα που θα τους επιτρέψει την εκμετάλλευση αυτών στο έπακρο των δυνατοτήτων τους. Με αυτόν τον τρόπο, συμπεριλαμβάνεται το σύνολο των μαχητικών σε έναν κορμό ενιαίο, λειτουργώντας ως ομάδα και αποτρέποντας νοοτροπίες ‘’κατηγοριοποίησης’’ των Μονάδων, Μοιρών και άρα του προσωπικού, ανάλογα με τα μέσα που εκμεταλλεύεται και την προσωπική προτίμηση. Συνεργασία λοιπόν και όχι αυτονόμηση, λύση και όχι πρόβλημα.
Το Mirage 2000-5 λοιπόν, αποτελεί μια ολοκληρωμένη πτητική μηχανή, ιδιαίτερα φιλική προς το χρήστη και με εξαιρετικές ικανότητες, έχοντας ακόμα πολλά να προσφέρει. Το ότι επιθυμεί η ηγεσία να το πουλήσει επειδή φέρει μόνο έναν πύραυλο SCALP και όχι παραπάνω, συγκριτικά με το Rafale, όπως ειπώθηκε, θα τολμήσουμε να πούμε πως αποτελεί προσέγγιση μάλλον υποτιμητική, μη λαμβάνοντας υπόψιν τα πλεονεκτήματα του αεροσκάφους, όπως η ικανότητα εξαπόλησης ταυτοχρόνως 6 βλημάτων MICA EM/IR και σε συνδυασμό μεταξύ τους επιτυγχάνοντας Overkill, το αποτελεσματικότατο Radar RDY2 στη στοχοποίηση χαμηλά ιπτάμενων στόχων, τους πολύ χαμηλούς χρόνους αντίδρασης και επανεξυπηρέτησης και πολλά άλλα που γνωρίζουν άριστα και εκμεταλλεύονται στο έπακρο οι έλληνες αεροπόροι. Αν από την άλλη ο στόχος πώλησης των είναι η μείωση των διαφόρων τύπων και άρα του κόστους, οφείλουμε να τονίσουμε πως επιπλέον 6 Rafale δεν είναι ικανα να αντικαταστήσουν 24 Mirage 2000-5.
Λίγα λόγια για τον Συντάκτη του άρθρου κ. Χαράλαμπου Παπώτη
Ο κ. Χαράλαμπος Παπώτης αποφοίτησε από τη Σχολή Ικάρων το 2006 ως Ανθυποσμηναγός Ιπτάμενος με βαθμό Αριστα. Μετά την ολοκλήρωση της πτητικής του εκπαίδευσης στην Καλαμάτα, μετατέθηκε στην 114 Πτέρυγα Μάχης στην Τανάγρα, αρχικά στο ΣΜΕT MIRAGE2000 και εν συνεχεία στην 331Μ και τα αεροσκάφη MIRAGE2000-5, υπηρετώντας συνολικά στην Πολεμική Αεροπορία 18 χρόνια.
Είναι απόφοιτος του Σχολείου Ασφάλειας Πτήσεων και Εδάφους και του Σχολείου Εκπαιδευτών Εδάφους. Επιπλέον κατέχει μεταπτυχικά διπλώματα Master of Advanced Studies in Strategic Leadership και Master of Science in Industrial/Organizational Psychology.
Τα τελευταία έτη εργάζεται στην Πολιτική Αεροπορία ως ιπτάμενος και ως εκπαιδευτής.
