Από την Επιστημονική Ομάδα του Ινστιτούτου Έρευνας και Μελέτης Θουκυδίδης.
Το να επιχειρήσει κάποιος μια συγκριτική ανάλυση δυο μεγάλων στοχαστών της διεθνούς πολιτικής και γεωπολιτικής του Θουκυδίδη και το «πνευματικό τέκνο» αυτού τον Παναγιώτης Κονδύλης αποτελεί μια όμορφη πρόκληση.
Ασφαλώς οι δυο αυτοί μεγάλοι στοχαστές να έζησαν σε εντελώς διαφορετικές εποχές ο Θουκυδίδης, είναι ο μεγάλος Έλληνας ιστορικός της αρχαιότητας ο οποίος αποτύπωσε την ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου, και ο Παναγιώτης Κονδύλης είναι ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες στοχαστές ωστόσο, οι εν λόγω στοχαστές συνδέονται μεταξύ τους δια του συγγραφικού τους έργου μέσα από την ανάλυση της ανθρώπινης φύσης, της δύναμης και της πολιτικής. Η συμβολή και των δύο στοχαστών στην κατανόηση της διεθνούς πολιτικής και των ανθρωπίνων κινήτρων είναι βαθιά και πολυδιάστατη.
Ο Θουκυδίδης επικεντρώνεται στον ρεαλισμό της εξουσίας και της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Η περιγραφή του για τον Πελοποννησιακό Πόλεμο δεν είναι απλώς ένα ιστορικό χρονικό, αλλά μια διεισδυτική ανάλυση των βαθύτερων αιτίων και των ψυχολογικών κινήτρων που διέπουν τη σύγκρουση. Οι έννοιες του φόβου, της τιμής και του συμφέροντος, όπως αποτυπώνονται στο «Μηλίων Διάλογος», αποτελούν τον πυρήνα του πολιτικού του στοχασμού όπως αυτόν γνωρίζουμε έως τις μέρες μας .
Ο Παναγιώτης Κονδύλης, με τη σειρά του, εισάγει μια ολιστική προσέγγιση στη μελέτη της ισχύος και της ιδεολογίας. Το έργο του είναι βαθιά επηρεασμένο από τη ρεαλιστική παράδοση του Θουκυδίδη, αλλά ταυτόχρονα κινείται πέρα από αυτήν, εστιάζοντας στη συγκρότηση των κοσμοεικόνων και τη στρατηγική λειτουργία της ιδεολογίας στην εξυπηρέτηση συμφερόντων. Ο Κονδύλης βλέπει την ιστορία ως πεδίο σύγκρουσης ισχύος, όπου οι ιδεολογίες λειτουργούν ως όπλα ή μάσκες εξουσίας.
Η ομοιότητα μεταξύ των δύο στοχαστών έγκειται στον αμείλικτο ρεαλισμό τους και στην άρνηση να δεχθούν ηθικές αυταπάτες. Ο Θουκυδίδης περιγράφει την ανθρώπινη φύση ως φιλοκερδή και επιρρεπή στην εξουσία, ενώ ο Κονδύλης αναλύει την πολιτική μέσα από την πρισματική ανάλυση της βούλησης για ισχύ. Και οι δύο αναγνωρίζουν τη βία και τη δύναμη ως έναν από τους καθοριστικούς παράγοντες που διαμορφώνουν τον ρου της ιστορίας.
Ωστόσο, υπάρχουν και διαφορές. Ο Θουκυδίδης παραμένει δεμένος με την εποχή του, χρησιμοποιώντας την ιστορία ως μέσο κατανόησης της ανθρώπινης φύσης, ενώ ο Κονδύλης αναπτύσσει μια φιλοσοφική και μετα-ιστορική θεωρία για την πολιτική. Επιπλέον, η ανάλυση του Κονδύλη για τη νεωτερικότητα και τη μετανεωτερικότητα δείχνει έναν στοχαστή που συνομιλεί με το παρόν και το μέλλον, όχι μόνο με το παρελθόν.
Η συνεισφορά και των δύο παραμένει επίκαιρη, ιδίως σε έναν κόσμο όπου η πολιτική ρητορική συχνά αποκρύπτει τις πραγματικές σχέσεις ισχύος. Ο Θουκυδίδης και ο Κονδύλης, με τα έργα τους, προτείνουν ένα πλαίσιο κατανόησης που ξεπερνά τις επιφανειακές αναλύσεις και εισχωρεί στον σκληρό πυρήνα των διεθνών σχέσεων και των ανθρώπινων κινήτρων.
Συμπερασματικά, η σύγκριση Θουκυδίδη και Κονδύλη δεν είναι μόνο μια ακαδημαϊκή άσκηση, αλλά και μια πρόκληση κατανόησης του παρόντος μέσα από τα μάτια δύο στοχαστών που είδαν την πραγματικότητα χωρίς εξωραϊσμούς.
Βιβλιογραφία:
1. Θουκυδίδης, “Ιστορία”, Μετάφραση Ελευθερίου Βενιζέλου”, Αθήνα Εκδόσεις Μεταίχμιο
2. Παναγιώτης Κονδύλης, “Η παρακμή του αστικού πολιτισμού”, Αθήνα Εκδόσεις Θεμέλιο
3. Παναγιώτης Κονδύλης, “Η ισχύς και η απόφαση” Αθήνα Εκδόσεις Στιγμή
4. Παναγιώτης Κονδύλης, “Θεωρία του πολέμου”, Αθήνα Εκδόσεις Θεμέλιο
5. David Bederman, “The Classical Foundations of the Law of the Sea”, σε αναφορά στη Θουκυδίδεια σκέψη
